Nhạc Phẩm Mùa thu chết
Có một loài hoa người Anh gọi là " Heather ", còn trong tiếng Pháp có tên là : " Bruyère " và văn chương Việt Nam gọi là hoa Thạch Thảo, một loài cây thân thảo, hoa nhỏ hình chuông, màu hồng hoặc tím , trổ dọc trên thân, mọc thành bụi khắp các thung lủng, sườn đồi, trải dài trên các triền núi của châu Âu, là loài cây hoa hoang dại quen thuộc ở các vùng nông thôn hoang dả của các nước Ái nhĩ Lan, Anh, Pháp.... Và được văn đàn thế giới biết đến, qua sự hiện diện của những cánh đồng hoang mọc đấy loài hoa thạch thảo này trong các tác phẩm văn học nổi tiếng của nhà văn nữ Emily Bronte..Người đã viết tác phẩm bất hủ : Đỉnh gió hú (Wuthering Heights)
Nhất là khi loài hoa dại ấy, lại được nhắc đến trong một bài thơ nổi tiếng có tên là : " L'Adieu ", của Apollinaire ( nhà thơ hiện đại nổi tiếng người Pháp gốc Ba Lan ), Khi ông đi thăm mộ của nàng Léopoldine, con gái của đại văn hào Pháp : Victor Hugo , nàng cùng chồng đã qua đời trong một vụ lật thuyền trên sông Seine vào trưa ngày 4 tháng 9 năm 1843, chỉ sau mấy tháng vu quy, khi mới 19 tuổi đời .. Léopoldine được chôn gần nơi xảy ra tai nạn, bên bờ sông Seine..
Khi đi thăm mộ của văn hào Victor Hugo và con gái ông, trong một khoảnh khắc cảm xúc dâng trào, thi sỉ Apollinaire đã ngắt một cành hoa Thạch Thảo, đặt lên mộ của nàng Léopodine bạc mệnh và làm bài thơ " L'Adieu " để tưởng niệm..
Bài thơ tuyệt tác L’Adieu của ông chỉ có năm câu như sau :
J’ai cueilli ce brin de bruyère
L’automne est morte souviens-t’en
Nous ne nous verrons plus sur terre
Odeur du temps brin de bruyère
Et souvients-toi que je t’attends.
Nhà thơ Bùi Giáng đồng cảm, rung động với ý thơ của đại thi hào Pháp, đã chuyển ngữ qua tiếng Việt thành bài thơ “Lời vĩnh biệt”, đầy tính cách tình thơ Việt Nam uyển chuyển như sau :
Ta đã hái nhành lá cây thạch thảo
Em nhớ cho, mùa thu đã chết rồi
Chúng ta sẽ không tao phùng được nữa
Mộng trùng lai không có ở trên đời
Hương thời gian mùi thạch thảo bốc hơi
Và nhớ nhé ta đợi chờ em đó…
Ta nhận thấy trong bản dịch, thi sĩ Bùi Giáng đã thêm vào một câu " Mộng trùng lai không có ở trên đời ", tại sao vậy ? hảy nghe Bùi Giáng giải thích trong lời bình thơ Apollinaire của ông : " Dịch ra làm sáu câu, tôi có phần áy náy. Nhưng không biết phải làm sao. Cái chất đạm nhiên bát ngát trong bài thơ Apollinaire đang trừ khử hết mọi lối dịch diễn dịch di, dịch tinh, dịch thể. Cứ thử liều một trận xem sao."... Đúng là phong cách của Bùi Giáng, ông cảm nhận riêng mình cái đạm nhiên bát ngát trong thơ của Apollinaire, nên đưa thêm cái riêng đó cho bản dịch, nhưng nhạc sĩ Phạm Duy thì trung thành với ý thơ nên đã không đưa vào trong ca khúc, ông theo sát bản dịch năm câu, đảo lộn, chuyển dịch và thay đổi vài từ ngữ đưa ca từ truyền tải được hồn thơ, thật tài tình.
Và cái chất đạm nhiên bát ngát trong thơ của Apollinaire, được nhạc sĩ Phạm Duy chuyển tải sang mùa thu hoa mộng, thường được coi là mùa của chia ly và mang đến nỗi buồn man mác lòng người, Bùi Giáng đã như truyền nguồn điện thiêng liêng gợi mở tâm hồn, để người nhạc sĩ lãng mạn và đa tình ngân rung lên giai điệu tuyệt vời da diết, khắc khoải của “Mùa Thu chết”….
Và bài nhạc được mở đầu bằng hai câu :
" Ta ngắt đi một cụm hoa Thạch Thảo..
Em nhớ cho : Mùa thu đã chết rồi ..."
Xin được gởi đến các anh chị, và các bạn nhạc phẩm " Mùa thu chết " của cố nhạc sĩ Phạm Duy, phổ thơ cố thi sĩ Bùi Giáng dịch từ bài thơ : L'Adieu của cố thi hào Apollinaire....
Kim Liên B Nguyễn
Wichita, Kansas USA
Oct/25/2023
Được viết bởi : Kim Liên B Nguyễn
Kim Liên B Nguyễn rất vui khi các bạn đến xem trang blog của mình, chúc các bạn mọi sự như ý nhé.
Theo dõi Liên @ Twitter | Facebook | Google Plus
No Comment
Chào bạn, nếu có bất cứ thắc mắc nào, hãy để lại ý kiến, nhận xét của bạn đều rất quan trọng. Liên rất vui nếu bạn viết có dấu ...